Endurvinnsla įls
Yfir 75% af öllu įli sem framleitt hefur veriš ķ heiminum er enn ķ notkun įn žess žaš hafi tapaš nokkru ķ gęšum, eins og fręšast mį um hér.
Žaš er stašreynd aš įl er į mešal žeirra mįlma sem eru mest endurunnir. Žess vegna er stundum talaš um įl sem „gręnan mįlm“. Ķ skżrslu SŽ frį 2011 kemur fram aš af 60 mįlmtegundum voru ašeins 18 meš endurvinnsluhlutfall yfir 50% og er įliš žeirra į mešal. Til marks um žaš mį nefna aš ķ Evrópu fer um 90% af öllu įli til endurvinnslu sem notaš er ķ byggingarišnaši og ķ farartęki.
Endurvinnsluhlutfall drykkjardósa er yfir 71,3% ķ Evrópu, en Evrópsku įlsamtökin stefna į aš nį žvķ hlutfalli ķ 80% įriš 2020. Ķ Bandarķkjunum er žaš hlutfall 64,3% sem žżšir aš 57 milljaršar įldósa eru endurunnar og eru įldósir endurunnar ķ mun meira męli en drykkjarumbśšir śr gleri eša plasti, en nįnar mį lesa um žaš hér.
Žaš varšar einnig miklu aš tekist hefur aš loka hringnum, žannig aš notašar įldósir eru almennt nżttar til framleišslu į nżjum – og hefur stundum veriš talaš um aš žaš lķši sex vikur žar til žęr eru aftur komnar ķ bśšarhillur. Fyrir vikiš er endurvinnsluhlutfall įls viš framleišslu į įldósum um 70% eša žrefalt žaš sem viš į um gler og plast.
Žaš er meira en almennt tķškast um drykkjarumbśšir, enda hefur įl žaš umfram flest önnur umbśšaefni aš hęgt er aš endurvinna žaš aftur og aftur įn žess aš žaš tapi upprunalegum eiginleikum sķnum. Fyrir vikiš fellur žaš undir skilgreiningu Metal Packaging Europe į varanlegu efni eša „permanent material“.
Til aš endurvinna įl žarf einungis um 5-8% af orkunni sem fór ķ aš framleiša žaš ķ fyrsta skipti, sem žżšir aš ķ endurvinnslunni felst fjįrhagslegur hvati. Žaš er einmitt žessi fjįrhagslegi įvinningur viš endurvinnslu įls sem gerir fjölmörgum litlum og mešalstórum fyrirtękjum ķ endurvinnslugeiranum kleift aš standa į eigin fótum – og stendur ķ raun straum af endurvinnslu į öšrum efnum.
10,5 milljónir tonna af įli voru endurunnin ķ Evrópu įriš 2016 og vęri žaš nęgur efnivišur ķ 63 žśsund faržegažotur, aš žvķ er fram kemur ķ śtgįfu Evrópsku įlsamtakanna. Žegar horft er til žeirrar orku sem sparast viš žį endurvinnslu jafngildir žaš žvķ aš faržegažota fljśgi 46 žśsund feršir umhverfis jöršina. Žar sem losun gróšurhśsalofttegunda viš įlframleišslu er mest viš orkuvinnsluna sjįlfa, žarf vart aš oršlengja hversu mikiš dregur śr losuninni viš endurvinnslu įls.
Įliš hefur leikiš ašalhlutverk ķ endurvinnslubyltingu sķšustu įratuga. Žau įlfyrirtęki sem starfa į Ķslandi hafa beitt sér fyrir endurvinnslu, m.a. ķ gegnum Evrópsku įlsamtökin, og stašiš fyrir įtaksverkefnum um söfnun og endurvinnslu įls.
Į myndinni hér fyri r nešan mį sjį viršiskeišju įls sem sżnir vel eiginleika įls til endurvinnslu.